nieuws
Op 30 december 2017 schreef De Volkskrant dat u uw frituurvet na het bakken van de oliebollen niet weg moest gooien, maar dat er een toegevoegde waarde is voor de vette stinkende substantie. Het gebruikte frituurvet wordt een steeds belangrijkere component van biobrandstof. We nemen de grafiek onder de loep voor een make-over!
Mijn oog viel gelijk op bijgaande grafiek. De lengte van de ‘bars’ vertelt ons iets over het gebruik van biobrandstof per jaar, ten opzichte van 2015. Helaas vertelt de grafiek ons niet hoeveel biobrandstof dat in absolute zin was in 2015, maar dat terzijde. Het probleem dat zich voordoet is dat binnen elke ‘bar’ ook nog een ‘stacked bar’ (gestapeld staafdiagram) is gemaakt die de verschillende categorieën of soorten van biobrandstof weergeeft.
Omdat de bars van lengte verschillen is de schaal van elke ‘stacked bar’ anders dan die van zijn buurman. Hierdoor zijn de staven onderling niet meer goed te vergelijken. Ook hebben de verschillende categorieën geen gelijk nulpunt, waardoor onze hersenen moeite hebben met vergelijken. Alleen de categorie ‘gebruikt frituurvet’ begint op één nullijn en is daardoor enigszins interpreteerbaar.
Ik raakte uiteraard heftig in verwarring van deze grafiek… Oké, we zien allemaal een toename van het gebruik van frituurvet, maar buiten dat kunnen we weinig met de grafiek. Tijd om een liniaal en Excel erbij te pakken!
Ik heb een aantal nieuwe opties gemaakt, die allen meer inzicht geven dan de oorspronkelijke grafiek.
In deze eerste grafiek beginnen de categorieën allemaal op een gelijke nullijn, waardoor ze onderling beter te vergelijken zijn. Ook hebben de categorieën allemaal dezelfde schaal. Door de grote hoeveelheid categorieën is het toch lastig om per categorie veranderingen te zien. Doel van het oorspronkelijke artikel was het weergeven van toename van het gebruik van frituurvet. Dat is in deze grafiek door kleurgebruik zichtbaar, maar de grafiek is nog verre van ideaal.
In bovenstaande grafiek heb ik gekozen voor een andere indeling. We kijken nu per categorie naar de ontwikkeling over de jaren. Er is weer sprake van één nullijn en een gelijke schaalverdeling. Hoewel nu per categorie veranderingen goed zichtbaar zijn, is het ingewikkelder de samenstelling van biobrandstof binnen een jaar te beoordelen.
Terug naar het oorspronkelijke idee van de Volkskrant: de stacked bar chart. Elke ‘bar’ is 100% van de totale hoeveelheid biobrandstof, en dus gelijk in lengte. Hierdoor zijn schalen van elke bar weer gelijk, maar we missen de gemeenschappelijke nullijn. Hierdoor kunnen we eigenlijk weer alleen de eerste (frituurvet) en laatste categorie (overig) in één oogopslag beoordelen.
In deze grafiek komen de eerder genoemde punten samen. De categorieën zijn onderling vergelijkbaar door een gemeenschappelijke nullijn. Ook is de ontwikkeling per categorie over de jaren goed inzichtelijk. Tenslotte laten de lichtgrijze bars de hoeveelheid biobrandstof ten opzichte van 2015 zien. De percentages van de samenstelling in 2015 zijn weergegeven.
De grafiek is er nog net niet. Er ontbreekt informatie en in grijswaarden is de hoofdboodschap niet meer direct in het oog springend. In deze laatste versie hebben we de lijn van gebruikt frituurvet meer nadruk gegeven ten opzichte van de andere lijnen door lijndikte. Nu valt deze lijn ook op wanneer afgedrukt in grijswaarden. De lijn van de X-as is verwijderd, deze voegt niks toe… Er zijn enkele verder lay-out zaken aangepast (lettertype, kleur, stijl). Ook hebben we een titel toegevoegd die direct de hoofdboodschap weergeeft en een korte toelichting met bijzonderheden. In de titel is al de koppeling gemaakt in kleur met de hoofdzaak: de grafiek gaat over gebruikt frituurvet.
Mijn voorstel voor de Volkskrant zou dan ook zeker zijn om deze laatste grafiek te hanteren, in plaats van de gepubliceerde grafiek.
Komt u verwarrende grafieken tegen in het nieuws? Ik hoor er graag over! Kijk ook eens kritisch naar grafieken die u in rapporten presenteert. Zijn ze écht begrijpelijk? Of kunnen ze ook een make-over gebruiken?
N.B.: aangezien ik met een liniaal de balken in het oorspronkelijke artikel heb opgemeten kan het zijn dat de cijfers niet exact kloppen met de waarden die de Volkskrant gebruikt heeft. Zie gepresenteerde grafieken vooral als indicatief, en lever je frituurvet in
https://www.statstories.nl/nieuws/nrc-make-over-aardgasbaten/
https://www.statstories.nl/nieuws/gelderlander-make-over-flitsboetes/
Van data-centered naar user-centered design